براي حفظ و بقاي سلامت چشم ها، توليد و تخليه مداوم اشک اهميت بسزائي دارد. اشک چشم را مرطوب کرده، به ترميم زخم کمک مي کند و از چشم در برابر عفونت محافظت مي کند. در افرادي که مبتلا به خشکي چشم هستند، توليد اشک چشم کمتر است و يا اشک کيفيت مطلوبي ندارد و در نتيجه اشک قادر نيست سطح چشم را لغزنده، نرم و راحت نگه دارد.
اشکي که روي چشم را فرش مي کند از سه لايه تشکيل شده است: يک لايه خارجي (سطحي) يا لايه چربي ( ليپيدي) که از تبخير سريع اشک جلوگيري کرده و کمک مي کند تا اشک روي چشم بماند؛ يک لايه مياني (لايه آبکي) که قرنيه و ملتحمه را تغذيه مي کند؛ و يک لايه عمقي (لايه موسيني) که کمًک مي کند تا لايه آبکي اشک در سطح چشم پخش شود و چشم مرطوب شود. زماني که ما پا به سن مي گذاريم، معمولا چشممان اشک کمتري توليد مي کند. از طرفي، در بعصي موارد چربي و موسيني که توسط چشم توليد مي شود، کيفيت پائيني دارد و اشک نمي تواند به اندازه کافي روي چشم بماند تا چشم را لغزنده و مرطوب نگهدارد.
علائم خشکي چشم
استفادهکنندگان از لنزهای تماسی، افرادی که بهتازگی تحت جراحی تصحیح عیوب انکساری قرار گرفتهاند، افراد در معرض آلودگیهای شغلی و محیطی، مبتلایان به بیماریهای سیستمیک مانند پارکینسون، دیابت و بیماریهای اتوایمیون و مصرفکنندگان برخی از داروهای سیستمیک و موضعی، بیش از سایر افراد در معرض ابتلا به خشکی چشم قرار دارند.
درمانهای غیردارویی
۱) دوری از باد، محیط غبار و دود آلود و محیطهای خشک در این گروه از بیماران توصیه میشود. اعمالی مانند دور کردن صندلی کار از مقابل دستگاه تهویه هوا، به کار بردن مرطوب کنندههای هوا، در نظر گرفتن فواصل استراحت کوتاه در هنگام کار طولانیمدت با کامپیوتر، استفاده از قطرههای اشک مصنوعی پیش از شروع علایم و اجتناب از مصرف داروهایی که خشکی چشم ایجاد میکنند، در برخی از بیماران در مراحل خفیف بیماری موثر است. شاید بیمار شما نمیداند که آنتیهیستامین مصرفیاش برای درمان آلرژی یا بیخوابی، ضداحتقانهای موضعی یا داروهایی که خاصیت آنتیکولینرژیک دارند، ممکن است خشکی چشم ایجاد کند.
۲) بهداشت پلک: عملکرد پلکها به خصوص در بیمارانی که به اختلال عملکرد غده میبومین مبتلا هستند، حیاتی است. چنین بیمارانی باید از کمپرس گرم، ماساژ پلک و شستوشوی پلک با صابونهایی که تحریک کننده نیستند، استفاده کنند. ترکیبات حاوی پلیاتیلنگلیکول و سورفاکتانتهای غیرمحرک میتوانند به تمیز کردن پلکها بدون تحریک خود چشم کمک کنند.
۳) بستن مجرای خروجی اشک: در موارد خشکی شدید چشم مجرای خروخی اشک با کمک وسایل مسدود کننده ای موسوم به پونکتال پلاگ بطور موقت بسته می شود و در صورت موثر بودن ممکن است با جراحی مجرای اشکی بطور دائمی بسته شود تا اشک تولید شده در چشم باقی مانده و کاهش تولید اشک را جبران کند. در مورد برخی از بیماران که به خشکی شدید چشم مبتلا هستند، از لنزهای تماسی برای بهبود سطح چشم کمک میگیرند.
۴) مکملهای غذایی: اسیدهای چرب ضروری، اثر مثبتی بر روند تولید چربی بهوسیله غده میبومین دارند، در نتیجه التهاب پلک را کاهش میدهند. این اسیدهای چرب ضروری در دانههای گیاهی و روغن ماهی موجودند. فرد می تواند از کپسولهای امگا 3 استفاده کند.
استفاده از داروهاي افزايش دهنده توليد و ترشح اشک نيز در سال هاي اخير مطرح شده است. قطره چشمي سايکلوسپورين Cyclosporine eye drops ، در خشکي چشم ناشي از بيماري هاي بافت همبند نظير سندروم شوگرن و روماتيسم مفصلي موثر است که وارد بازار داروی ایران نیز شده است.این دارو توسط شرکت سینا دارو با نام قطره چشمی لاکروسپورین 0/05% تولید شده است. مکانیسم عمل دقیق این دارو مشخص نیست. به نظر می رسد سیکلوسپورین در بیمارانی که به دلیل التهابات چشمی (مانند کراتوکنژنکتیویت) مبتلا به خشکی چشم شده اند، به عنوان یک تعدیل کننده سیستم ایمنی عمل می کند. از نظر مقدار و چگونگی مصرف در بیماران بزرگتر از 16 سال: 1 قطره دو بار در روز به فاصله 12 ساعت در هر چشم چکانده می شود.
قطره های چشمی Artelac و Aquaissو Artelac Advancedو Olixia قطره های چشمی یک هستند که وارد بازار داروئی ایران شده و فاقد ماده نگه دارنده می باشند؛ در عین حال که خشکی چشم را درمان می کنند، باعث حساسیت چشم نمی شوند.
